Grywwalizacja, czyli jak sterować zachowaniami ludzi, dając w zamian dobrą zabawę

Grywwalizacja, czyli jak sterować zachowaniami ludzi, dając w zamian dobrą zabawę

Czym jest grywalizacja? To wykorzystywanie mechanizmów gier w sytuacjach niebędących grami, najczęściej dotyczących codziennego życia. Na celu ma zaangażowanie ludzi, zmotywowanie ich do wykonywania określonych zadań i osiągania celów. Inaczej mówiąc: do robienia tego, czego od nich oczekują autorzy danego projektu. Najłatwiej wyjaśnić to na przykładzie.

Z grywalizacją mamy do czynienia np. w aplikacji do nauki albo zliczającej przebiegnięte lub przejechane kilometry czy liczbę kroków – kiedy można śledzić swoje osiągnięcia, dzielić się nimi, a to wszystko przybiera formę zabawy.

Mechanizm gdy można wykorzystać do dbania o środowisko naturalne, np. przyznając punty za zbiórkę surowców wtórnych, a później nagrody, uczniom i klasom w szkole, można nagradzać pracowników w firmie za przyjeżdżanie do pracy rowerem.

Grywalizację mogą wykorzystywać poradniki i aplikacje pomagające wprowadzać do swojego życia zdrowe nawyki lub uczące zarządzania finansami.

Wreszcie grywalizacją są programy lojalnościowe, w których gromadzi się punkty i odznaki – zwłaszcza, jeśli można od czasu do czasu dostać za nie coś ekstra. Grywalizacja narodziła się w marketingu, od którego specjaliści szukali innowacyjnych sposobów na zaangażowanie odbiorców. Dzisiaj jednak jej zastosowania można znaleźć w wielu innych dziedzinach życia.

Grywalizacja – dlaczego to działa?

Co sprawia, że jest to tak skuteczny sposób na zaangażowanie odbiorców? Nic innego jak biologia i ewolucja. Zdolność i zamiłowanie do zabawy są kluczowe dla rozwoju umiejętności młodych osobników w naturze. Pozwalają przećwiczyć np. zachowania związane z polowaniem albo z rywalizacją o terytorium.

Także ludziom nie jest oczywiście obca zabawa, chociaż na co dzień nie myślimy o niej jako o ważnym elemencie biologicznego i społecznego rozwoju. Przy tym należymy do nielicznych gatunków, które bawią się przez całe życie – bo i całe życie rozwijają się i przebudowują połączenia w naszych mózgach. Utrwalaniu potrzebnych zachowań sprzyja przyjemność, która się z nimi wiąże.

Dlatego jesteśmy tak zaprogramowani, że elementy gry – zdobywanie wiedzy i osiągnięć oraz rywalizacja – bardzo mocno stymulują mózg. Grywalizacja wykorzystuje to poprzez kreowanie ciekawości lub okazji do porównywania się.

Mechanizmy gry

Grywalizacja, podobnie jak gry komputerowe i inne, oddziałuje na uczestników i zwiększa ich zaangażowanie poprzez zaspokajanie konkretnych potrzeb. Zabawa jako przystosowanie ewolucyjne splata się tutaj z aspektami ważnymi z punktu widzenia społecznego i ekonomicznego.

Mechanizmy grywalizacji dają możliwość zaspokajania tych potrzeb, co wywołuje spiralę działań, pozwalającą zdobywać kolejne poziomy.

Wykorzystywane mechanizmy to:

• współzawodnictwo – między grupami, między osobami, z samym sobą;
• potwierdzanie i podwyższanie swojego statusu – tutaj przede wszystkim w grupie uczestników;
• samodoskonalenie – poprzez pokonywanie coraz trudniejszych wyzwań;
• poczucie wspólnoty – z innymi uczestnikami, budowanie więzi;
• altruizm – dzielenie się z własną grupą;
• zagrożenie – będące motywacją w grze;
• niechęć do straty – działający w ekonomii i psychologii efekt, który sprawia, że trudno porzuć już zdobyte osiągnięcia i przerwać grę.
  
  

Jak zaprojektować grywalizację – jej elementy

Grywalizacja, tak jak i sama gra, ma określoną strukturę, w której zawarte są konieczne elementy. Nie wszystkie mechanizmy znane z gier komputerowych, planszowych czy fabularnych muszą w niej zawarte naraz – zależy to od tego, czy konkretny projekt będzie się opierał na rywalizacji czy na współpracy, od rodzaju nagród itp. Są jednak kluczowe elementy, które sprawiają, że coś jest grywalizacją.

Paweł Tkaczyk, który stworzył polską nazwę „grywalizacja”, wymienia następujące elementy gry:

• warunek wygranej, czyli to, co pozwala wiedzieć, kiedy wygrywamy;
• cel, czyli to, co trzeba osiągnąć, by wygrać – w jednej grze może być więcej celów, np. zaliczenie odpowiedniej ilości zadań lub pokonanie kolejnych etapów;
• akcje, czyli działania, które gracz musi podjąć;
• przeszkody, czyli stawianie przed graczem trudności na drodze do celu;
• reguły, czyli zbiór zasad, ograniczeń i warunków, do których trzeba się stosować w trakcie rozgrywki.
  
  

Ponadto w grach oraz grywalizacji występują również:

• wskaźnik postępu, który pokazuje, w którym miejscu na drodze do kolejnego etapu znajduje się gracz;
• wirtualna waluta, czyli punkty i przedmioty, które mogą przynosić dodatkowe bonusy;
• rankingi graczy;
• rywalizacja grupowa albo indywidualna oraz współpraca i komunikacja z innymi graczami;
• rosnące wraz z postępem gracza poziomy trudności.
  
  

Projektując konkretne zastosowanie grywalizacji, trzeba również określić, kim są uczestnicy i w jakich okolicznościach będą brać udział w naszej grze.

Wykorzystanie grywalizacji

Grywalizacja znajduje bardzo szerokie zastosowanie w różnych sferach. Dopasowanie jej mechanizmów do konkretnego obszaru i celu do zrealizowania pozwala na zaangażowanie odbiorców. Cala ekonomia, także społeczna, w dużym stopniu wykorzystuje różnego typu mechanizmy gier.

Często nie są one sterowane odgórnie, ale po prostu wynikają z tego, jak funkcjonuje ludzki mózg oraz interakcje społeczne. Przyjmy się zatem możliwościom wykorzystania grywalizacji.

Marketing, sprzedaż, reklama.

Grywalizacja sprawdza jako narzędzie przywiązujące konsumenta do marki. Ma też potencjał wiralowy, kiedy daje możliwość dzielenia się swoimi osiągnięciami. Pomaga więc tanim kosztem budować zasięg i świadomość marki. A kiedy działa niechęć do straty, grywalizacja wzmacnia lojalność odbiorców.

Edukacja.

Grywalizacja jest świetnym mechanizmem angażującym uczniów. Wprowadzając element rywalizacji i odkrywania sprawia, że zadania przestają być nudne. Oprócz nagród i rankingów można wprowadzić również narrację fabularną – to nie tylko dobra zabawa, ale także pokazanie praktycznych zastosowań zdobywanej wiedzy.

Zaangażowanie społeczne, ekologiczne itp. Pomaganie innym, dzielenie się, działanie na rzecz społeczności, wspomniane już zachowania proekologiczne – wszystkie one zawsze dają się w taki czy inny sposób zmierzyć, co pozwala wprowadzić grywalizację.

Zmienianie swoich nawyków. Może dotyczyć oszczędzania, systematycznego spisywania domowego budżetu, aktywności fizycznej, stosowania się do zaleconej diety, regularnego rytmu dnia – śledzenie własnych postępów w formie gry będzie skuteczną motywacją do zmian.

Szkolenie i motywacja pracowników. To rozwijająca się dynamicznie sfera zastosowań grywalizacji. Z pracownikami jest trochę jak z uczniami w szkole – wykonywanie obowiązków oraz szkolenia z czasem zaczynają ich nudzić.

Wprowadzenie grywalizacji zwiększa ich zaangażowanie, sprawia, że uczą się szybciej i osiągają lepsze wyniki, a przy okazji wspomaga budowanie relacji w zespole.